W analizie słowotwórczej pomocna jest parafraza słowotwórcza, która wskazuje od jakiej podstawy stworzono derywat (czyli wyraz pochodny). Rzeczownik wybielacz to leksem utworzony od czasownika wybielić (wybielacz – środek chemiczny, którym można coś wybielić). Analiza słowotwórcza tego derywatu wskazuje, że tematem słowotwórczym jest wybiel- (alternacja l’:l), zaś formantem sufiksalnym – acz. Można mówić też o derywacji paradygmatycznej (bo od czasownika wybielić stworzono rzeczownik wybielacz, który jest inną częścią mowy i posiada inny wzorzec odmiany).
Odrębną kwestią jest to, że rzeczownik wybielacz należy do rodziny wyrazów, w której rdzeniem (czyli częścią wspólną dla całej rodziny) rzeczywiście jest morfem biał/biel (alternacje a:e i ł:l). Ta rodzina wyrazów obejmuje wiele leksemów (np.: biały, biel, bielić, bielić się, białko, bielutki, białawy, bielizna, bielmo, zabielić, wybielić, wybielanie, wybielacz). Rodziny wyrazów tworzone są stopniowo, przypominać to może drzewo genealogiczne. Istnieje leksem będący źródłem (rdzeń), co nie oznacza, że wszystkie inne leksemy (derywaty) pochodzą bezpośrednio, w prostej linii, od niego. Rzeczownik wybielacz pochodzi od czasownika wybielić, zaś czasownik wybielić za podstawę słowotwórczą ma bielić, forma bielić pochodzi natomiast od rzeczownika biały.
Jeśli chodzi o analizę słowotwórczą wyrazu ptaszek to wygląda ona następująco:
ptaszek – zdrobnienie utworzone od wyrazu ptak
wyraz podstawowy: ptak
temat słowotwórczy – ptasz (alternacja k:sz)
formant sufiksalny – ek
Pozdrawiam
Elwira Olejniczak