konstrukcje z podwójnym przeczeniem

Dzień dobry!

Czy na pytanie: „Czy to nieuniknione?” można odpowiedzieć: „Obawiam się, że nie”? Czy pojawia się tu błąd językowy (podwójne przeczenie), czy może negacja w odpowiedzi jest poprawna ze względu na miejsce akcentu (akcent na „obawiam się”).

Opublikowano:

Poprawne będą dwie odpowiedzi: Obawiam się, że nie (uniknione) – w takim wypadku postawiona na końcu partykuła nawiązuje treściowo do imiesłowu nieunikniony, i Obawiam się, że tak. (Jest to nieuniknione) – partykuła nawiązuje niejako do treści całego wypowiedzenia pytajnego. Myślę, że lepsza, bo pod względem logicznym jednoznaczna, jest druga. Podwójne przeczenia mogą sugerować znaczenie przeciwstawne względem treści istotnie zamierzonej przez nadawcę, w większości wypadków uznawane są jednak za poprawne (por. też: W czasie koncertu nikt nie śpiewał; Nie mogę nie powiedzieć mu tego). Zdarza się zatem, że tzw. logiczne kryterium oceny poprawności językowej ustępuje kryterium uzualnemu (językowej powszechności).

Łączę pozdrowienia
Bartłomiej Cieśla

Zakład Współczesnego Języka Polskiego
Instytut Filologii Polskiej i Logopedii UŁ
Poradnia językowa
ul. Pomorska 171/173
90-236 Łódź

Funduszepleu
Projekt Multiportalu UŁ współfinansowany z funduszy Unii Europejskiej w ramach konkursu NCBR