Jak należy rozumieć polecenie "Proszę zawrócić w najbliższym możliwym miejscu"?

Dzień dobry,

uprzejmie proszę o poradę w istotnej językowej sprawie, która dotyczy sposobu wydawania poleceń przez egzaminatorów prawa jazdy.

Otóż częstym poleceniem wydawanym kandydatom w trakcie egzaminów na prawo jazdy jest:

- W najbliższym możliwym miejscu proszę zawrócić.

Celem takiego polecenia jest sprawdzenie, czy kandydat prawidłowo obserwuje znaki i sygnały świetlne. Egzaminator zwykle wydaje takie polecenie przed skrzyżowaniem, na którym przepisy zabraniają zawracania i oczekuje, że kandydat na tym skrzyżowaniu pojedzie prosto i zawróci dopiero na następnym, na którym zawracanie jest już dozwolone.

Poleceniem może dotyczyć tez innych manewrów np. skrętu w lewo czy w prawo, ale zasada jest zawsze ta sama - na najbliższym skrzyżowaniu (a nawet kilku kolejnych) manewr jest niedopuszczalny przepisami.

Moje wątpliwość dotyczy użycia słowa "możliwym", które wydaje się niewłaściwym, gdyż co do zasady manewr jest możliwy do wykonania (jest skrzyżowanie, dalsza droga itd. )zatem zawrócenie jest "wykonalne" a jedynie niedozwolone.

Czy mam rację? Czy polecenie o brzmieniu "W najbliższym możliwym miejscu proszę zawrócić" nie jest błędem w sztuce? Czy polecenie nie powinno brzmieć "W najbliższym dozwolonym miejscu proszę zawrócić".

Uprzejmie proszę o wyjaśnienie tego problemu, gdyż wielu kandydatów wykonując manewr bezwarunkowo wykonuje polecenie egzaminatora i zawraca, zakładając, że egzaminator (zgodnie z ustawą) nie może wydawać poleceń do wykonania manewrów niezgodnych z przepisami. Skoro zatem "w najbliższym możliwym miejscu" znajdują najbliższe skrzyżowanie i zawracają, co kończy się uzyskaniem wyniku negatywnego egzaminu. W mojej ocenie taka sytuacja budzi daleko idące wątpliwości.

 

Opublikowano:

Przyjrzyjmy się najpierw definicjom przymiotnika możliwy. Według słowników języka polskiego (Wielki słownika języka polskiego pod red. Piotra Żmigrodzkiego, Słownik języka polskiego PWN) leksem możliwy definiowany jest jako „będący w zasięgu czyichś możliwości”; to „taki, który może się zdarzyć lub może istnieć”. 

Polecenie „Proszę zawrócić w najbliższym możliwym miejscu” (zwracam uwagę na szyk), można interpretować dwojako:

- istnieje fizyczna możliwość, by zawrócić, czyli konstrukcja drogi umożliwia wykonanie takie manewru,

- można zawrócić, bo przepisy drogowe na to pozwalają.

Zastąpienie leksemu możliwy wyrazem dozwolony („taki, na który zgodnie z prawem i przepisami wyrażono zgodę”) na pewno rozwiałoby wątpliwości interpretacyjne, ale w kontekście egzaminu nie należy żądania egzaminatora rozumieć w oderwaniu od przepisów prawa drogowego. Polecenie nie jest zatem błędne i nie powinno budzić wśród kandydatów wątpliwości natury semantycznej.

Pozdrawiam serdecznie

Anna Sokół-Klein

Zakład Współczesnego Języka Polskiego
Instytut Filologii Polskiej i Logopedii UŁ
Poradnia językowa
ul. Pomorska 171/173
90-236 Łódź

Funduszepleu
Projekt Multiportalu UŁ współfinansowany z funduszy Unii Europejskiej w ramach konkursu NCBR