Odróżnienie dopełnienia od okolicznika nie zawsze jest łatwe, ponieważ obie części zdania są określeniem czasownika, a w pewnych konstrukcjach mogą też być określeniami przymiotników. Okolicznik jest określeniem jakościowym w stosunku do czasownika (pytamy o niego, używając zaimków pytających, np. jak?, gdzie?, kiedy?, w jakim celu?), natomiast dopełnienie dotyczy przedmiotów objętych daną czynnością (odpowiada na pytania przypadków zależnych, np. kogo? czego?, komu? czemu?, kogo? co?). Okolicznik wprowadza dodatkowe informacje na temat czasu, miejsca, sposobu, przyczyny, celu czynności, podczas gdy dopełnienie precyzuje obiekt czynności. Na ogół dopełnienie nie łączy się z przysłówkami.
Jeżeli czasownik ruchu (np. jechać, biegać, pływać, skakać) posiada przedrostek, to konotuje dopełnienie, np. wchodzę do (czego?) pokoju, dojeżdżam do (czego?) Krakowa. Jeżeli czasownik ruchu nie posiada przedrostka, to konotuje okolicznik, np. jadę (gdzie?) do Krakowa, gospodarz prowadzi gościa (gdzie?) do pokoju. Przykłady:
biega w parku – okolicznik miejsca;
jedzie na wakacje – okolicznik celu;
pobiegła do parku – dopełnienie;
pojechała na wakacje – dopełnienie;
W wyrazie pojechać jest przedrostek po-, który wraz z rdzeniem tworzy czasownik dokonany, w odróżnieniu od niedokonanego jechać. W zdaniu Nasza klasa pojechała na seans mamy dopełnienie wyrażone rzeczownikiem w bierniku.
Katarzyna Jachimowska
