"Chcieliśmy jak najlepiej, a wyszło jak zawsze"

Zafascynowało mnie pochodzenie powiedzenia "Chcieliśmy dobrze, a wyszło jak zwykle". Jest to powiedzenie niezwykle popularne w języku polskim, zwłaszcza w dziennikarstwie. Całkowitym przypadkiem trafiłem na informację, że jest to cytat z Wiktora Stiepanowicza Czernomyrdina z roku 1993. Kierowany ciekawością, jako że jest to całkiem niedawna historia, zapytałem rodziców, czy pamiętają skąd się wziął ten zwrot, odpowiedzieli mi, że według nich "zawsze tak się mówiło". Jestem ciekawy czy istnieją jakieś wcześniejsze przykłady użycia tego zwrotu - moje próby "wygooglowania" tego wskazują tylko na artykuły z gazet z lat 1996+, które bezpośrednio cytują rosyjskiego premiera.

Opublikowano:

Dziękuję za ciekawe pytanie. Często bowiem jest tak, że używamy określonych wyrażeń czy zwrotów, a nie wiemy, skąd pochodzą. Rzeczywiście, jak Pan zauważył, zdanie „Chcieliśmy jak najlepiej, a wyszło jak zawsze” (Xотели как лучше, а получилось как всегда) wypowiedział w sierpniu 1993 roku rosyjski premier Wiktor Czernomyrdin po nieudanej akcji wymiany bonów pieniężnych. I na taką właśnie genezę tego wypowiedzenia wskazują autorzy książki Rosyjsko-polski słownik skrzydlatych słów (Wojciech Chlebda, Walerij M. Mokijenko i Swietłana G. Szuleżkowa). Podobnie stwierdza Henryk Markiewicz i Andrzej Romanowski w publikacji Skrzydlate słowa. Wielki słownik cytatów polskich i obcych. Z kolei w języku polskiej publicystyki wspomniany cytat zadomowił się w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych i do dziś jest używany w różnych kontekstach jako ironiczny komentarz do nieudanych działań administracji czy codziennych pomyłek (por.  Dentobusy. Chcieliśmy dobrze, a wyszło jak zwykle, „Służba zdrowia” 2018). Możemy również spotkać różne modyfikacje tego cytatu – służy to często żartowi, jest formą perswazji. Mamy przecież książkę Doroty Szelągowskiej „Miało być zabawnie, a wyszło jak zwykle” czy publikację Krzysztofa Pyzi „Wyszło jak zwykle… Rozbrajająca historia Polski”. 

Warto również wspomnieć o tym, że takie często używane lub przytaczane połączenia słowne czy wypowiedzenia, których autorstwo lub pochodzenie można ustalić, niosą nazwę skrzydlatych słów. Określenie pochodzi od Homera, który w Iliadzie używał wyrażenia „skrzydlate słowa” (épea pteróenta), by podkreślić szybkość, z jaką słowa przenoszą się z ust mówiącego do uszu słuchającego. 

Polecam również publikację Doroty Połowniak-Wawrzonek „Związki frazeologiczne i skrzydlate słowa powstałe pod wpływem języka polityki oraz ich modyfikacje”. Znajdzie Pan tu wiele ciekawych przykładów (kto jest za a nawet przeciw; plusy dodatnie i plusy ujemne itd.).

Pozdrawiam serdecznie

Anna Sokół-Klein

Zakład Współczesnego Języka Polskiego
Instytut Filologii Polskiej i Logopedii UŁ
Poradnia językowa
ul. Pomorska 171/173
90-236 Łódź

Funduszepleu
Projekt Multiportalu UŁ współfinansowany z funduszy Unii Europejskiej w ramach konkursu NCBR